GIẤY CHỨNG NHẬN QUYỀN SỬ DỤNG ĐẤT CÓ PHẢI LÀ
ĐỐI TƯỢNG KHỞI KIỆN VỤ ÁN HÀNH CHÍNH KHÔNG?
Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất là chứng thư pháp lý để Nhà nước xác nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở, tài sản khác gắn liền với đất hợp pháp của người có quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và quyền sở hữu tài sản khác gắn liền với đất. Như vậy, khi phát hiện giấy chứng nhận quyền sử dụng đất có sai sót có được khởi kiện yêu cầu hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất không? Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất có phải là đối tượng khởi kiện của vụ án hành chính?
CƠ SỞ PHÁP LÝ
– Luật Đất đai năm 2013;
– Luật Tố tụng hành chính năm 2015.
QUYẾT ĐỊNH HÀNH CHÍNH NÀO LÀ ĐỐI TƯỢNG KHỞI KIỆN CỦA VỤ ÁN HÀNH CHÍNH
Theo quy định tại Điều 3 Luật Tố tụng hành chính năm 2015 thì quyết định hành chính là đối tượng khởi kiện của vụ án hành chính là:
“1. Quyết định hành chính là văn bản do cơ quan hành chính nhà nước, cơ quan, tổ chức được giao thực hiện quản lý hành chính nhà nước ban hành hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan, tổ chức đó ban hành quyết định về vấn đề cụ thể trong hoạt động quản lý hành chính được áp dụng một lần đối với một hoặc một số đối tượng cụ thể.
2. Quyết định hành chính bị kiện là quyết định quy định tại khoản 1 Điều này mà quyết định đó làm phát sinh, thay đổi, hạn chế, chấm dứt quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân hoặc có nội dung làm phát sinh nghĩa vụ, ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.”
Như vậy, quyết định hành chính là đối tượng khởi kiện hành chính không bắt buộc phải tồn tại dưới dạng hình thức là quyết định mà nó có thể ở nhiều hình thức khác nhau như: thông báo, kết luận, công văn… do cơ quan nhà nước hoặc do cơ quan tổ chức khác ban hành hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan, tổ chức đó ban hành quyết định về vấn đề cụ thể trong hoạt động quản lý hành chính được áp dụng một lần đối với một hoặc một số đối tượng cụ thể. Người khởi kiện có quyền khởi kiện quyết định hành chính khi có căn cứ cho rằng quyết định đó ảnh hưởng, xâm phạm đến quyền, lợi ích hợp pháp của mình.
Đặc biệt, trong lĩnh vực đất đai, có rất nhiều quyết định hành chính là đối tượng khởi kiện của vụ án hành chính.
Ví dụ:
– Quyết định giao đất, cho thuê đất, thu hồi, chuyển mục đích sử dụng đất;
– Quyết định bồi thường, giải phóng mặt bằng, hỗ trợ tái định cư;
– Quyết định giải quyết khiếu nại,…
GIẤY CHỨNG NHẬN QUYỀN SỬ DỤNG ĐẤT CÓ PHẢI LÀ ĐỐI TƯỢNG KHỞI KIỆN HÀNH CHÍNH
Theo quy định tại khoản 16 Điều 3 Luật đất đai năm 2013:
“Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất là chứng thư pháp lý để Nhà nước xác nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở, tài sản khác gắn liền với đất hợp pháp của người có quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và quyền sở hữu tài sản khác gắn liền với đất.”
Như vậy, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là văn bản do cơ quan hành chính Nhà nước cấp cho tổ chức, cá nhân để Nhà nước xác nhận chủ sử dụng đất, chủ sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất là hợp pháp. Do đó, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là một quyết định hành chính. Tuy nhiên, không phải trong mọi trường hợp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cũng được coi là đối tượng khởi kiện hành chính mà nó phải thuộc các trường hợp theo quy định của pháp luật. Cụ thể là khi các thông tin, nội dung trong giấy chứng nhận làm phát sinh, thay đổi, hạn chế, chấm dứt quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân hoặc có nội dung làm phát sinh nghĩa vụ, ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân
Ví dụ: Ông A mất năm 2010, ông A có vợ là bà B và có 3 người con là B, C, D. Ông A mất không có để lại di chúc, tài sản của ông A gồm có 3 mảnh đất chưa được cấp sổ đỏ nhưng được ghi nhận trong sổ địa chính xã. Năm 2014 người con của ông A là anh B đã tự ý làm thủ tục đăng ký cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và được cấp sổ vào năm 2011. Hiện nay, bà B và anh C,D muốn khởi kiện yêu cầu Tòa án hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cấp cho anh B vì cho rằng giấy chứng nhận trên cấp sai.
Như vậy, trong ví dụ trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trên được xem là một quyết định hành chính và là đối tượng khởi kiện của vụ án hành chính. Vì giấy chứng nhận trên cấp sai đối tượng làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của bà B và anh C, D.
Bên cạnh đó, tại mục 9 phần II Công văn số 212/TANDTC-PC ngày 13/9/2019 hướng dẫn:
“9. Tại mục 2 phần dân sự của Công văn số 64/TANDTC-PC ngày 03-4-2019 của Tòa án nhân dân tối cao về thông báo kết quả giải đáp trực tuyến hướng dẫn đối với tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng, chuyển đổi, tặng cho quyền sử dụng đất mà cơ quan có thẩm quyền đã cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đối với thửa đất đó cho người nhận chuyển nhượng, nhận chuyển đổi, nhận tặng cho quyền sử dụng đất thì Tòa án không đưa cơ quan có thẩm quyền trong việc cấp giấy tham gia tố tụng và không cần phải tuyên hủy giấy chứng nhận cấp cho người nhận chuyển nhượng. Vậy, trong trường hợp người khởi kiện chỉ khởi kiện yêu cầu hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì Tòa án có thụ lý giải quyết hay không?
Trường hợp Tòa án cấp sơ thẩm đang xem xét, giải quyết vụ án dân sự tranh chấp hợp đồng về quyền sử dụng đất có yêu cầu hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thì người khởi kiện thay đổi yêu cầu khởi kiện, chỉ đề nghị Tòa án tuyên hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Tòa án xử lý trường hợp này như thế nào?
Tại mục 1 Phần I của Công văn số 02/GĐ-TANDTC ngày 19-9-2016 giải đáp một số vấn đề về tố tụng hành chính, tố tụng dân sự, Tòa án nhân dân tối cao đã hướng dẫn giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là quyết định hành chính nếu thuộc một trong các trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 3 Luật Tố tụng hành chính năm 2015 thì là đối tượng khởi kiện vụ án hành chính. Do đó, trong trường hợp này, nếu người khởi kiện chỉ khởi kiện yêu cầu hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì Tòa án vẫn xem xét thụ lý giải quyết vụ án theo quy định của Luật Tố tụng hành chính.
Đối với trường hợp Tòa án cấp sơ thẩm đang xem xét, giải quyết vụ án dân sự tranh chấp hợp đồng về quyền sử dụng đất có yêu cầu hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, người khởi kiện thay đổi yêu cầu khởi kiện, chỉ đề nghị Tòa án tuyên hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì Tòa án đang xem xét, giải quyết ra quyết định chuyển hồ sơ vụ án cho Tòa án có thẩm quyền và xóa tên vụ án đó trong sổ thụ lý theo quy định tại khoản 1 Điều 41 của Bộ luật Tố tụng dân sự. Quyết định này phải được gửi ngay cho Viện kiểm sát cùng cấp, đương sự, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan.”
Theo như hướng dẫn tại Công văn số 212/TANDTC-PC Tòa án nhân tối cao xác định việc cấp lại giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc xác nhận nội dung biến động trong trường hợp thực hiện hợp đồng là một quyết định hành chính và thuộc đối tượng khởi kiện của vụ án hành chính.
Như vậy, từ các quy định nêu trên có thể xác định Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là quyết định hành chính và có thể là đối tượng khởi kiện vụ án hành chính nếu thuộc trường hợp quy tại khoản 2 Điều 3 Luật tố tụng hành chính năm 2015. Tuy nhiên, trên thực tế hiện nay việc xác định này vẫn còn rất nhiều tranh cãi và tùy vào từng trường hợp cụ thể mà có thể xem giấy chứng nhận quyền sử dụng đất có phải là đối tượng khởi kiện hành chính.
