CHA CÓ ĐƯỢC QUYỀN NUÔI CON DƯỚI 36 THÁNG TUỔI
Theo quy định của pháp luật Hôn nhân và gia đình: con dưới 36 tháng tuổi được giao cho mẹ trực tiếp nuôi, trừ trường hợp người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con hoặc cha mẹ có thỏa thuận khác phù hợp với lợi ích của con. Có rất nhiều người đọc quy định này và ngầm hiểu đối với con dưới 36 tháng tuổi thì luôn được giao cho người mẹ nuôi dưỡng. Tuy nhiên, không phải như vậy, việc con cái do ai nuôi dưỡng còn tùy thuộc vào rất nhiều yếu tố khác nhau. Không chỉ có người mẹ có quyền mà người cha cũng hoàn toàn có quyền yêu cầu giành quyền nuôi con dưới 36 tháng tuổi.
CƠ SỞ PHÁP LÝ
– Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014;
– Án lệ số 54/2022/AL được Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao thông qua ngày 07 tháng 9 năm 2022.
QUY ĐỊNH VỀ QUYỀN NUÔI CON
Sau khi ly hôn cha mẹ vẫn có quyền, nghĩa vụ trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con. Đây vừa là quyền vừa là nghĩa vụ của của cha và mẹ. Theo quy định tại khoản 2, khoản 3 Điều 81 Luật Hôn nhân và gia đình quy định về quyền nuôi con cụ thể như sau:
“2. Vợ, chồng thỏa thuận về người trực tiếp nuôi con, nghĩa vụ, quyền của mỗi bên sau khi ly hôn đối với con; trường hợp không thỏa thuận được thì Tòa án quyết định giao con cho một bên trực tiếp nuôi căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của con; nếu con từ đủ 07 tuổi trở lên thì phải xem xét nguyện vọng của con.
3. Con dưới 36 tháng tuổi được giao cho mẹ trực tiếp nuôi, trừ trường hợp người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con hoặc cha mẹ có thỏa thuận khác phù hợp với lợi ích của con.”
Theo quy định nêu trên, quyền trực tiếp nuôi dưỡng con cái sẽ ưu tiên do vợ chồng thỏa thuận. Trường hợp vợ chồng không thể tự thỏa thuận được thì sẽ do Tòa án quyết định. Lưu ý rằng khi con đủ từ 07 tuổi trở lên thì phải xem xét nguyện vọng của con xem con lựa chọn ở với ai. Việc giao con cho ai trực tiếp nuôi dưỡng cũng cần phải đặt quyền và lợi ích của con lên hàng đầu.
Đối với trường hợp con dưới 36 tháng tuổi được giao trực tiếp nuôi, tuy nhiên trong một số trường hợp thì con dưới 36 tháng tuổi sẽ được giao cho cha nuôi.
Tham khảo: Sống thử nếu có con thì ai sẽ có quyền nuôi con?
Căn cứ theo quy định tại Điều 85 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, đối với con chưa thành niên, cha mẹ vẫn có thể bị hạn chế quyền nuôi con trong các trường hợp dưới đây:
– Bị kết án về một trong các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con với lỗi cố ý hoặc có hành vi vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con;
– Phá tán tài sản của con;
– Có lối sống đồi trụy;
– Xúi giục, ép buộc con làm những việc trái pháp luật, trái đạo đức xã hội.
TRƯỜNG HỢP GIAO CON DƯỚI 36 THÁNG TUỔI CHO NGƯỜI MẸ TRỰC TIẾP NUÔI
Con dưới 36 tháng tuổi rất cần sự chăm sóc chu đáo của người mẹ, do đó, theo quy định của pháp luật việc nuôi con dưới 36 tháng tuổi sẽ ưu tiên giao cho mẹ trực tiếp nuôi dưỡng. Tuy nhiên, không phải mặc nhiên mà người mẹ có quyền nuôi dưỡng con, mà phải đáp ứng được các điều kiện chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục con.
Người mẹ có thể không được nuôi con dưới 36 tháng tuổi nếu thuộc các điều kiện sau:
– Điều kiện về kinh tế: người mẹ không có việc làm ổn định, không có bất kỳ một khoản thu nhập nào, thu nhập không ổn định, có nhiều khoản nợ riêng, không có khoản tiền tích lũy nào, người vợ sau ly hôn không có chỗ ở ổn định.
– Điều kiện về tinh thần: bỏ bê con cái không có thời gian nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục con.
– Người mẹ bị mất năng lực hành vi dân sự, mất tích, có dấu hiệu mắc các bệnh về tâm thần, mắc các bệnh hiểm nghèo, nan y, sức khỏe yếu cần phải điều trị mà không thể chăm sóc con được.
– Mẹ có các hành vi vi phạm dẫn đến hạn chế quyền nuôi con.
Trên thực tế khi xét xử các tranh chấp về quyền nuôi con đối với con dưới 36 tháng tuổi Tòa án ít xem xét đến các vấn đề về điều kiện kinh tế, chăm sóc, ăn ở, học hành,… nhưng không phải vì vậy mà người mẹ có thể chắc chắn thắng trong các vụ tranh chấp. Do vậy, trong quá trình sống và làm việc, người mẹ nên cân nhắc đảm bảo công việc, kinh tế ổn định và các điều kiện khác đối với bản thân ngay cả trong giai đoạn nghỉ sinh để đảm bảo về quyền nuôi con của mình.
TRƯỜNG HỢP GIAO CON DƯỚI 36 THÁNG TUỔI CHO CHA TRỰC TIẾP NUÔI
Theo quy định của pháp luật, người cha có quyền trực tiếp nuôi con dưới 36 tháng tuổi nếu như người mẹ không có đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con hoặc theo sự thỏa thuận của cha mẹ nếu thỏa thuận đó phù hợp với lợi ích của con.
Như vậy, người cha được quyền nuôi con trong các trường hợp sau:
– Thứ nhất, người mẹ không có đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con;
– Thứ hai, do các bên thỏa thuận
Tuy nhiên, vấn đề xác định người mẹ không có đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con gặp rất nhiều khó khăn và bất cập. Hiện nay, pháp luật không có quy định, hướng dẫn cụ thể nào mà việc này phụ thuộc phần lớn vào nhận định, đánh giá của Tòa án tùy trong từng vụ việc cụ thể. Có thể sẽ xem xét đến các yếu tố như: công việc của người mẹ, thời gian làm việc, chổ ở, hành vi của người mẹ đối với con có ngược đãi, bạo hành con hay không và một số điều kiện khác.
Có thể thấy, đối với tranh chấp về quyền nuôi con dưới 36 tháng tuổi người cha có nhiều điểm bất lợi hơn so với người mẹ. Do đó, để giành được quyền nuôi con người cha cần chứng minh việc người mẹ không đủ các điều kiện chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con hoặc những hành vi, lời nói của người mẹ xâm phạm đến sức khỏe, tính mạng của con. Bên cạnh đó, người cha cũng cần chứng minh các điều kiện chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con của mình.
GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP GIÀNH QUYỀN NUÔI CON DƯỚI 36 THÁNG TUỔI
Đối với tranh chấp này, có thể tham khảo Án lệ số 54/2022/AL.
Quá trình giải quyết vụ án chị Phạm Thị Kiều K và anh Nguyễn Hữu P đều có nguyện vọng xin được nuôi cháu Nguyên Đắc T, sinh ngày 30/11/2016. Khoản 3 Điều 81 của Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định: “Con dưới 36 tháng tuổi được giao cho mẹ trực tiếp nuôi, trừ trường hợp người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con hoặc cha mẹ có thỏa thuận khác phù hợp với lợi ích của con”. Trong vụ án này, chỉ vì mâu thuẫn vợ chồng, chị Phạm Thị Kiều K tự ý về nhà bố mẹ đẻ sinh sống, bỏ lại cháu T mới được 04 tháng tuổi cho anh Nguyễn Hữu P nuôi dưỡng. Tại các Biên bản xác minh cùng ngày 23/01/2018 (bút lục số 19, 20, 24), Ban tự quản thôn và Chi hội phụ nữ thôn H, xã E, huyện K xác nhận: “Anh Nguyễn Hữu P nuôi dưỡng, chăm sóc cháu Nguyễn Đắc T rất tốt. Anh P có việc làm tại Công ty TNHH Thương mại và dịch vụ N, thu nhập ổn định, hoàn toàn đủ điều kiện để nuôi cháu T”. Mặc dù, khoản 3 Điều 81 của Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định “Con dưới 36 tháng tuổi phải giao cho mẹ trực tiếp nuôi…”, nhưng chị K đã không nuôi cháu T từ khi cháu được 04 tháng tuổi. Hiện tại, cháu T đã quen với điều kiện, môi trường sống và được anh P nuôi dưỡng, chăm sóc đảm bảo trong điều kiện tốt nhất; nếu giao cháu T cho chị K nuôi dưỡng sẽ gây sự xáo trộn, ảnh hưởng đến sự phát triển bình thường của cháu. Quá trình giải quyết vụ án, Tòa án cấp sơ thẩm đã xem xét một cách toàn diện, tiếp tục giao cháu T cho anh P trực tiếp nuôi dưỡng, chăm sóc là có căn cứ. Tòa án cấp phúc thẩm sửa bản án sơ thẩm giao cháu T cho chị K nuôi dưỡng là không phù hợp, chưa xem xét đầy đủ đến quyền và lợi ích hợp pháp về mọi mặt của cháu T.”
Tham khảo: Ly hôn ai được quyền ưu tiên nuôi con
Theo nội dung của án lệ trên, trường hợp người mẹ vì lý do cá nhân, lý do nhỏ nhặt mà bỏ rơi con khi còn rất nhỏ, không quan tâm đến việc trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con, mà người cha là người trực tiếp nuôi dưỡng, chăm sóc con trong điều kiện tốt và con đã quen với môi trường, điều kiện sống đó thì người cha hoàn toàn có quyền được tiếp tục trực tiếp nuôi dưỡng con.
Tuy nhiên, không phải mọi trường hợp mẹ bỏ con đi từ khi còn nhỏ đều được áp dụng và giải quyết như án lệ số 54/2022/AL, mà cần phải xem xét đến các yếu như nguyên nhân, hoàn cảnh, lý do người mẹ bỏ đi và điều kiện chăm sóc, nuôi dưỡng con cái của người cha như thế nào.
